Hoe zit het ook alweer in elkaar? Collectieve Beheersorganisaties (CBO’s), zoals Pictoright en BumaStemra, mogen sinds juni 2021 ook makers vertegenwoordigen die geen lid zijn van een CBO. Dit stelt hen in staat toestemming te verlenen (licenties met verruimd effect) voor het gebruik van werken vervaardigd door deze niet-leden. Deze niet-leden mogen wel op elk moment aangeven dat zij niet aan deze regeling willen meewerken.

Een voldoende representatieve CBO kan een dergelijke licentie met verruimd effect afgeven. Voor werken die niet langer in de handel zijn, is er een speciale variant van deze licentie voor bibliotheken, archieven en musea. Daarmee kan de erfgoedinstelling het werk op niet-commerciële websites beschikbaar stellen. Is er geen CBO die de groep makers kan vertegenwoordigen? Dan is er ook geen licentie nodig. Er is dan sprake van een terugvaluitzondering.

CONVENANT AUDIOVISUELE WERKEN
Het Convenant Audiovisuele Werken staat toe om vrijwel alle in Nederland geproduceerde audiovisuele werken die niet langer in de handel zijn online beschikbaar te stellen. Hier zijn geen kosten aan verbonden. Het convenant is tot stand gekomen in een samenwerking tussen Stichting Onafhankelijke Producenten Nederland (StOPnl), Stichting Nederlandse Publieke Omroep (NPO), Nederlandse Omroep Stichting (NOS), Eye Filmmuseum, Beeld & Geluid en KVAN.

Het is belangrijk om op te merken dat het convenant niet van toepassing is op muziekwerken en ‘oeuvres préexistantes’ voor zover toestemming voor het gebruik hiervan ten tijde van de vervaardiging van het audiovisuele werk aantoonbaar niet van de rechthebbende is verkregen. Ofwel als een student bijvoorbeeld een studiefilm heeft gemaakt met daaronder een recent hitje van Dré Hazes zonder daar toestemming voor te vragen.

Audiovisueel materiaal kan natuurlijk te allen tijde weer ‘in commerce’ komen. Het is de verantwoordelijkheid van de omroep en/of de betrokken producent om aannemelijk te maken dat het materiaal weer in de handel is. Ook kan een rechthebbende, vaak de producent, via het portaal van de European Union Intellectual Property Office (EUIPO) aangeven dat hij of zij niet wil participeren in deze regeling (opt-out).

CINEMATOGRAFIE EN OMROEPMATERIAAL
Het convenant erkent dat StOPnl representatief is voor producenten van cinematografische werken en omroepmateriaal met buitenproducent [een producent die niet in dienst is van de omroep, red.]. Met het convenant verleent StOPnl erfgoedinstellingen die het convenant hebben ondertekend een niet-exclusieve licentie om cinematografische werken en omroepmateriaal met buitenproducent die niet langer in de handel zijn beschikbaar te stellen op hun erfgoedwebsites. Er staat hier geen vergoeding tegenover.

StOPnl is niet representatief voor omroepmateriaal zonder buitenproducent, hierbij zijn de omroepen in eerste instantie de rechthebbenden. Doordat deze groep makers geen CBO heeft, kan er ook geen licentie worden verkregen waardoor de terugvaluitzondering van toepassing is. Dit betekent dat deze werken zonder licentie kunnen worden gepubliceerd. Voor deze categorie werken worden met NPO en NOS wel spelregels afgesproken. Omroepmateriaal met een publicatiedatum ouder dan 25 jaar wordt beschouwd als niet langer in de handel, tenzij het aantoonbaar nog wordt verhandeld via gebruikelijke handelskanalen.

PUBLICEREN AV-WERKEN
Voordat de werken online kunnen worden geplaatst, is een registratie bij de EUIPO en zes maanden wachttijd verplicht. Bij omroepmateriaal met een buitenproducent moet de erfgoedinstelling de producent op de hoogte stellen via StOPnl en moet zij de omroep inlichten ten tijde van de registratie bij de database van de EUIPO. Voor omroepmateriaal zonder buitenproducent moet de erfgoedinstelling de omroep op de hoogte stellen bij de registratie in de EUIPO-database.

Daarnaast zijn afspraken gemaakt over de presentatie van het materiaal dat onder het convenant valt. Het werk mag alleen zonder commerciële doeleinden worden gepresenteerd, met technische bescherming conform huidige maatstaven en met vermelding van alle relevante makers, producenten en omroepen. Verder moet het werk in zijn geheel worden geplaatst, en onder vermelding van deze regeling.

MEEDOEN MET HET CONVENANT?
Alle publiek toegankelijke bibliotheken, archieven en musea kunnen gebruikmaken van het Convenant Audiovisuele Werken. In tegenstelling tot het Convenant Muziekwerken moet je je bij dit convenant wel actief aansluiten. Op AVA_Net, het netwerk voor audiovisuele archieven, kun je meer informatie vinden over het convenant, wie er al hebben getekend en hoe je zelf kunt tekenen. Ook is op de AVA_Net-website een webinar over dit onderwerp beschikbaar dat je kunt terugkijken.

> Wil je meer weten? Mail dan naar auteursrecht@kvan.nl. <